(Mijn honderdste blog!)
Het lijkt raar om in een grillige, complexe en vloeibare wereld houvast te zoeken in een veranderplan. Alsof verandering zich laat plannen in een rechte weg van A naar B waarvan je de tussenstations nu al allemaal kunt uitstippelen.
Zo’n veranderplan geeft alleen maar schijnhouvast.
Toch kunnen we ook in een volatiele wereld niet zonder een veranderplan. We moeten alleen het woord ‘veranderplan’ ontdoen van zijn status van alomvattende routekaart.
Je veranderplan is je eerstvolgende stap.
En je eerstvolgende stap is altijd een gesprek.
Je kunt nu tegenwerpen dat een goed gesprek zich niet laat plannen. Daar zit een kern van waarheid in. Zelfs in een tweegesprek ben je maar de helft van de dynamiek. Het gesprek ontvouwt zich met elk zetje dat jullie elkaar geven, en aan het einde van het gesprek is een nieuwe realiteit ontstaan die je aan het begin niet kon voorzien.
Elk gesprek ga je open in.
Maar open is niet hetzelfde als onvoorbereid. Want als er in de veranderopgave werkelijk iets op het spel staat, wil je niet aan het toeval overlaten wie er tegenover je zit. Wil je nadenken over wat het beste moment is. Wil je je bezinnen wat je wil bereiken en welke aanpak nodig is om daar te komen. Je wilt een antwoord vinden op de vraag:
Met wie ga ik wanneer waarover op welke manier in gesprek?
Dat is je veranderplan.
Als we er zo naar kijken is het raar dat veranderaars in veel veranderopgaven de inhoud en het proces apart plannen. Er is een mijlpalenplan en een communicatieparagraaf. Er is eerst een ontwikkelfase en dan een implementatiefase. Door je veranderplan te zien als het eerstvolgende gesprek, valt het kunstmatige onderscheid tussen inhoud en proces weg. We kunnen het proces zien als een langgerekte gesprek met talrijke mensen waarin je op de inhoud telkens een stukje verder komt.
Natuurlijk kunnen we in een volatiele wereld niet alles voorzien. John Lennon zong niet voor niets ‘life is what happens while you’re busy making plans’. De realiteit is dat een groot deel van het gesprek dat we in veranderopgaven met elkaar voeren ongepland is.
De kunst is om in elke veranderopgave de beste balans te vinden tussen het geplande en het ongeplande gesprek. De ene soort is niet bij voorbaat beter dan de ander. Het is zaak je in elke situatie de vraag te stellen wat het eerstvolgende gesprek is dat de verandering nodig heeft, én open te staan voor het gesprek dat zich ongepland aandient.
Want verandering ontstaat in het geplande én het ongeplande gesprek dat we erover voeren.
Annemarie Mars, februari 2023
