Ik hoor het veranderaars wel eens zeggen:
‘Weerstand? Je moet het gewoon negeren’.
Dit advies intrigeert me mateloos. Het lijkt immers haaks te staan op wat ik er tot nu toe over geschreven heb: ‘je moet het (eerst) erkennen’. Maar ik heb ook situaties gezien waarin het negeren van weerstand werkte! En dus ga ik deze maand op onderzoek uit waar beide uitspraken elkaar ontmoeten of tegenspreken.
Dan moeten we wel eerst helder hebben wat we dan precies zouden moeten negeren. Daarvoor zie ik drie opties.
Het negeren van de emotie in de reactie van de ander
Met het advies om weerstand te negeren kan bedoeld worden dat je alleen moet ingaan op de inhoud van wat de ander zegt, en niet op de emotie die met de tekst van de ander meekomt. Dat is een valkuil, omdat dat onderscheid voor de ander irrelevant is. Het maakt je reactie in zijn ogen afstandelijk en rationeel. Dat levert alleen maar extra weerstand op.
Het andere uiterste, waarin je de emoties van de ander overneemt, is ook weer niet de bedoeling. De middenweg ligt daar waar de ander voelt dat zijn emoties gezien en –daar is ie- erkend worden. In het gesprek dat daarop volgt kan duidelijk worden wat er echt aan de hand is en wat je te doen staat.
Het negeren van de reactie van de ander
Er is weerstand die wegebt zonder dat je er iets voor hoeft te doen. Omdat de ander er zelf achter komt dat de verandering bij nader inzien toch wel meevalt. Of omdat hij inziet er belangrijkere zaken zijn om zich over op te winden. De weerstand was dan niet meer dan een misverstand of een tijdelijke oprisping van ongenoegen.
Weerstand kan ook verdwijnen omdat de ander, na het spreekwoordelijk nachtje erover slapen, zijn weerstand zelf onder ogen ziet en zich vermant om alsnog zijn rol in de verandering op te pakken. Of hij doet dat met iemand anders dan met jou.
In die situaties kan het dus helpen als je (nog even) niet reageert. Het is wel een vorm van hoog spel. Je bent er immers niet bij als de weerstand zich voordoet en je gaat er niet over in gesprek. Dus is er een gerede kans dat je inschatting dat het vanzelf wel zal weggaan niet klopt. Dat er toch wezenlijke bezwaren, emoties en belangen spelen, die zich niet laten negeren. Blijven kijken naar hoe de opstelling van de ander zich ontwikkelt is dus een minimum vereiste.
Deze vorm van negeren is echter uitgewerkt op het moment dat de ander zich met zijn weerstand direct tot jou richt. Het is immers niet netjes om te doen alsof je iemand niet gehoord hebt.
Het negeren van de ander
Het negeren van weerstand is pas echt linke soep als hij voortkomt uit de overtuiging dat mensen in weerstand je aandacht niet waard zijn. Negeren is dan een vorm van straffen. Niet alleen worden mensen daar erg ongelukkig van, de dreiging van een sanctie maakt de relatie onveilig. De tegenspraak die zo nodig is om de verandering scherp en gedeeld te krijgen, valt stil. De weg van A naar B wordt hoogstens vervolgd op basis van gehoorzaamheid. Bij de bestemming aangekomen blijkt B een lege huls te zijn, omdat de ander zich er niet aan heeft kunnen verbinden.
Annemarie Mars, juni 2015
Voor de liefhebber
Hoofdstuk 16 van De functie van frictie gaat over weerstand.
